Van Elslander, Antonin (1921-1999)
Niet alleen in zijn geboortestad Gent maar ook ver daarbuiten is de Gentse filoloog en literatuurhistoricus Antonin van Elslander een graag geziene gast. Als hoofdman van de rederijkerskamer De Fonteine is hij aanwezig in het brede culturele leven in alle uithoeken van de Vlaamse provincies. Hij redigeert ook, vanaf de eerste aflevering, de jaarboeken van de Fonteine, die zijn uitgegroeid tot een internationaal gewaardeerd instrument voor het historisch en filologisch onderzoek van het rederijkersleven. Onder zijn impuls is het eerherstel van de rederijkersliteratuur een feit geworden.
Drie lijnen in het onderzoek
In het onderzoek van de neerlandicus tekenen zich drie lijnen af: naast de rederijkersliteratuur die een vaste waarde is gebleven – ze was voor hem ‘als een oude en trouwe vriendin’ zei hij eens – heeft zijn belangstelling voor de klassieke filologische methode hem op het spoor gezet van de historische teksteditie: hij geeft teksten uit van Maerlant, Ruusbroec, de zestiende-eeuwse mysticus Pelgrum Pullen alsook de bekende moraliteit Elckerlijc.
Zijn hoogleraarschap voor het brede gebied van de Nederlandse letterkunde wekt zijn belangstelling voor de modernere literatuur: hij doceert en publiceert ook over Huygens en Bredero, over K.L. Ledeganck, de gezusters Loveling en hun neef Cyriel Buysse, over August Vermeylen en Karel van de Woestijne. Als de vroeger zo verguisde Cyriel Buysse nu een grote waardering te beurt valt dan is dat ongetwijfeld mede te danken aan de inzet van Van Elslander: hij schreef in de jaren ’60 reeds een eerste kleine biografie en stond ook aan de wieg van de Verzameld werkeditie.
Onderwijs
Tijdens zijn lange loopbaan als docent en hoogleraar aan de universiteit Gent (van 1957 tot zijn emeritaat in 1986) heeft Van Elslander niet alleen verscheidene generaties studenten Germaanse talen, maar gedurende vele jaren ook studenten in de geschiedenis en studenten in de rechten ingewijd in de geschiedenis van de Nederlandse letterkunde. Hij is een onderhoudend en geliefd docent: zijn lessen zijn regelmatig gelardeerd met smeuïge verhalen en met besmuikt vertelde anekdoten. Hij is ook een beminnelijk man, die dicht bij zijn studenten staat.
Decaan in moeilijke tijden
Tijdens die drukke academische carrière vervult hij tal van logistieke functies: hij wordt secretaris en decaan van zijn faculteit en vertegenwoordigt haar in de Raad van Bestuur tijdens de ‘moeilijke’ periode van de ‘studentenopstand’ (1969-1970). Nauw verbonden met de academische carrière is zijn lange actieve loopbaan in de academie: hij wordt in 1967 geïnstalleerd als lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (nu Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde) en zal ook daar verschillende bestuurlijke functies vervullen. Daarnaast is hij nog lid van tal van verenigingen, genootschappen en commissies: alle werkzaamheden die wijzen op een breed maatschappelijk engagement.
Persoonlijke bibliotheek
Van Elslander combineert zijn diverse activiteiten met een druk sociaal leven, waarvan ook regelmatig concertbezoek deel uitmaakt. Toch is hij in de eerste plaats ‘een geleerde’ gebleven, zoals is gebleken uit de omvangrijke persoonlijke bibliotheek die hij heeft verzameld. Hij heeft die collectie als geheel gelegateerd aan de Gentse Universiteitsbibliotheek. Hierin is niet alleen het hele spectrum van de Nederlandse letterkunde aanwezig maar zijn ook de Engelse, Duitse en Franse literatuur goed vertegenwoordigd. Het geheel omvat meer dan 13.000 boeken, naast meer dan 3000 lp’s en cd’s.
Anne Marie Musschoot
Vakgroep Letterkunde UGent
1 augustus 2014
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Musschoot, Anne-Marie. "Van Elslander, Antonin (1921-1999)." UGentMemorie. Laatst gewijzigd 01.08.2014. http://ugentmemorie.be/personen/van-elslander-antonin-1921-1999.
Bibliografie
Coigneau, Dirk. "A.H.F. van Elslander." Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. Geraadpleegd op 21.04.2015. http://www.dbnl.org/tekst/anro001bioe01_01/elsl002.php
Deprez, Ada. "In memoriam Antonin van Elslander." In Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (2000): 57-63, 146-158.
Musschoot Anne Marie. "Antonin van Elslander" In Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (2000-2001): 71-76.