“Nu zijn dat excuustrutten.”
“Ik ben zo blij dat ik nooit in een quotasysteem heb gezeten. Want dat wil ik heel nadrukkelijk zeggen: ik ben absoluut tegen zo’n quotasysteem.
Die vrouwen zijn sowieso even goed of beter hé. En nu zijn dat excuustrutten, dat is schandelijk.”
“Ik vind dat een vorm van misprijzen tegenover de vrouw. Want dan krijg je onmiddellijk van ‘ahja zij gaat in die commissie puur om het feit dat er een vrouw moet zijn, en niet omwille van haar competentie’. En dat vind ik een heel verkeerd signaal.”
“Een ander punt waar ik van geleden heb in mijn carrière: ik ben overal gestuurd omdat ze vrouwen nodig hadden. In de commissie van dit, in de commissie van dat, in de commissie van wetenschapsbeleid en weet ik waar nog. Ze hadden vrouwen nodig en ik was erbij. Dat kwam door die genderquota hé. Maar dat neemt je van je onderzoek weg, van andere taken, van je vrije tijd.”
“Ik weet zeker dat ik gevraagd ben omdat ik een vrouw was. Maar op het moment dat ik dat gewaarwerd, heb ik dat geweigerd. Neem mij voor wat ik ben, niet omdat ik een vrouw ben. Ik heb dan ook een paar keer nee gezegd.”
“Je mag er gerust van zijn, binnen 10 of 15 jaar gaan ze positieve discriminatie voor mannen moeten doen. Echt waar, ik kan mij zo ergeren aan die quota. Dat is echt niet nodig. Vrouwen zullen het wel halen.”
“Vrouwen zullen zich minder op de voorgrond zetten, minder ambitieus zijn op lange termijn, minder netwerken. Een vrouwelijke collega uit Zweden vertelde mij dat ze aan hun universiteit werkten met positieve discriminatie. Ze zei: ‘ja dat moet, want vrouwen zijn minder ambitieus. En als je het zo niet doet, dan gaan ze het niet halen want alle mannen zijn veel ambitieuzer.’ En ik denk wel dat dat waar is.”
De niet onomstreden genderquota werden door het bijzondere decreet van 13 juli 2012 opgelegd voor de UGent. Dat decreet bepaalde dat na 1 oktober 2013 alle advies- en bestuursorganen genderevenwichtig samengesteld moesten zijn – ofwel dat maximum twee derde van de stemgerechtigde leden van hetzelfde geslacht mogen zijn. De quota gelden voor alle centrale raden en commissies van de Gentse universiteit, zoals de Raad van Bestuur, het Bestuurscollege, de Sociale Raad, de Onderwijsraad en alle faculteitsraden. Uit de gesprekken met de vrouwelijke emeriti blijkt dat zij elk een specifieke mening hadden over deze genderquota, waarbij vooral de felle negatieve reacties op quota voor vrouwen in het oog springen.
Excuustruzen?
Verschillende vrouwen steken een fel betoog af tegen deze maatregelen en willen de quota afgeschaft zien. Vrouwen in een quotasysteem zijn volgens hen excuustruzen en worden niet gewaardeerd om hun echte competenties. De maatregelen hadden daardoor soms een tegengesteld effect en deden vrouwen opzettelijk weigeren om te zetelen in bepaalde commissies. Dat genderquota altijd wel een wrang gevoel nalaten, valt niet te ontkennen. Quota kunnen soms de indruk wekken dat vrouwen enkel en alleen omwille van hun vrouw-zijn gevraagd worden om te zetelen in commissies en bestuursraden. Het gevoel dat sommige emeritae bij quota hadden, is dus niet volledig onterecht. Anderzijds zijn ze geen overbodige maatregel. Ze bieden een antwoord op het onbewuste similar-to-me-effect dat optreedt wanneer benoemingscommissies en bestuursraden enkel uit leden van één geslacht bestaan. Dat wil zeggen dat leden van dezelfde groep onbewust hoger worden gewaardeerd. Benoemingscommissies met enkel mannelijke leden hebben daardoor de neiging om minder vrouwelijke hoogleraren te benoemen. Genderquota zorgen ervoor dat commissies en raden een meer diverse samenstelling krijgen, wat het risico op dit similar-to-me-effect aanzienlijk verkleint.
Weinig voorstanders van genderquota
Slechts enkele vrouwelijke professoren zien de voordelen van een quotasysteem in. De meesten zijn resoluut tegen. Deze negatieve houding toont aan dat verschillende vrouwelijke professoren zich niet bewust waren van het bestaan van een genderproblematiek aan de Gentse universiteit. Ze koesterden tevens een groot geloof in een positieve evolutie op langere termijn. Genderquota waren en zijn volgens hen volledig overbodig: vrouwen zullen het wel halen. Hoewel het glazen plafond zelfs voor hen zeer aanwezig was tijdens hun carrière, hadden de meesten geen intentie om te strijden voor meer gendergelijkheid.
HeForShe
Genderquota kunnen wel degelijk een impact hebben op de universitaire gendergelijkheid op bestuurlijk niveau. Zo legde een Vlaams decreet gescheiden mannelijke en vrouwelijke kieslijsten op aan de UGent bij rectorverkiezingen, een systeem dat voor het eerst in 2013 werd gehanteerd. Hierdoor moest er voor zowel de positie van rector als van vicerector een mannelijke als vrouwelijke kandidaat zijn. Dit had een onmiskenbare invloed op de uiteindelijke aanstelling van Anne De Paepe tot nieuwe rector.
Verschillende decanen raken in hun betoog voor de HeForshe-campagne het thema van quota voor vrouwen aan. Opvallend is dat geen enkele decaan zich expliciet uitspreekt voor directe genderquota voor bestuursfuncties, ondanks dat ze het streven naar een evenwichtige gendermix wel positief vinden. Eerder pleiten de decanen die quota vermelden voor een combinatie van vele kleine maatregelen die het complexe probleem van genderonevenwicht aan hun faculteit kunnen verhelpen. De faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen hanteerde bijvoorbeeld als een van de eersten een verplicht genderevenwicht in doctoraats- en aanstellingscommissies. Hiermee toont ze alvast zich bewust te zijn van het similar-to-me effect.
Lore Goovaerts
Master Geschiedenis
21 november 2016
Dit artikel is gebaseerd op de onderzoeksresultaten in de scriptie van Lore Goovaerts, Het glazen plafond doorbroken? De eerste generatie vrouwelijke hoogleraren aan de UGent, een oral history project. Gent, Masterproef UGent, 2016.
Hoe verwijs je naar dit artikel?
Goovaerts, Lore. “’Nu zijn dat excuustrutten.’ Genderquota.” UGentMemorie. Laatst gewijzigd 23.11.2016. www.ugentmemorie.be/artikel/'nu-zijn-dat-excuustrutten'.
Bibliografie
S.n. Beleidsplan Gender – UGent. UGent, 2014. www.ugent.be/nl/univgent/waarvoor-staat-ugent/diversiteit-en-gender/gender/genderbeleidsplan.